Wanneer je denkt aan een ontsteking, zie je misschien een rode, warme plek voor je. Een pijnlijke vinger, een wondje dat gezwollen is of een knie die dik wordt.
Maar niet alle ontstekingen zijn zo duidelijk zichtbaar. Sommige sluimeren binnenin je lichaam en laten zich nauwelijks merken. Dit worden ook wel chronische ontstekingen genoemd.
Ze zijn niet alleen moeilijker op te merken, maar kunnen op de lange termijn ook schadelijker zijn. Om zulke ontstekingen op te sporen, wordt er in de medische wereld gebruikgemaakt van een CRP-test.
Die test meet de concentratie van een specifiek eiwit in je bloed. Dit eiwit, dat in je lever wordt aangemaakt, reageert snel op ontstekingen in het lichaam.
Het is dus een waardevolle indicator om te bepalen of er iets aan de hand is, zelfs als je zelf nog niets voelt.
Wat betekent CRP precies?
CRP staat voor C-reactief proteïne. Dat is een eiwit dat door je lever wordt aangemaakt zodra je lichaam een ontsteking registreert. Binnen enkele uren nadat je lichaam reageert op een infectie, verwonding of ziekte, stijgt de hoeveelheid van dit eiwit in je bloed.
Het fijne aan een CRP-test is dat het al binnen zes tot acht uur een stijging kan laten zien. Dit maakt het een handig hulpmiddel voor artsen om in een vroeg stadium te ontdekken of er sprake is van een ontsteking.
De waarde die je arts meet, wordt afgezet tegen een standaardnorm. Die ligt gewoonlijk onder de 3 milligram per liter. Is jouw CRP-waarde hoger, dan is dat een teken dat er ergens in je lichaam een ontstekingsproces gaande is.
De test zegt alleen niets over waar die ontsteking zit of wat de oorzaak is. Het is een signaal dat er iets verder onderzocht moet worden.
Hoe kun je je CRP-waarde verlagen?
Het verlagen van je CRP-waarde begint bij het aanpakken van de oorzaken. Eén van de grootste boosdoeners is stress. Wanneer je langdurig onder spanning staat, maakt je lichaam constant het stresshormoon cortisol aan.
Dit hormoon is in kleine hoeveelheden nuttig, want het helpt bij het onderdrukken van ontstekingen. Maar als je continu gespannen bent, wordt je lichaam minder gevoelig voor cortisol.
Dan werkt het niet meer zoals het hoort, en dat vergroot de kans op ontstekingen. Door rustmomenten in te bouwen, bewust te ontspannen en beter met stress om te gaan, help je je lichaam om die balans terug te vinden.
Denk aan ademhalingsoefeningen, wandelen in de natuur, praten met iemand die je vertrouwt of simpelweg een paar minuten per dag tijd nemen om even niets te doen.
Beweging en voeding: twee sterke wapens
Naast stressvermindering is regelmatig bewegen essentieel. Je hoeft geen fanatieke sporter te zijn. Gewoon dagelijks een halfuur wandelen, fietsen of een andere vorm van lichte beweging maakt al een verschil.
Onderzoek toont aan dat regelmatige fysieke activiteit ontstekingswaarden in het bloed met tientallen procenten kan laten dalen. Wel is het belangrijk om daarin de juiste balans te vinden.
Te weinig beweging heeft weinig effect, maar te veel kan juist averechts werken. Intensieve training zonder herstel kan leiden tot meer ontstekingsreacties. Het gaat dus vooral om regelmaat en luisteren naar je eigen lichaam.
Ook voeding speelt een belangrijke rol. Producten die veel omega 6-vetzuren bevatten, zoals chips, kant-en-klare maaltijden en gefrituurd voedsel, kunnen bijdragen aan een verhoogde CRP-waarde.
Omega 6 is op zichzelf niet slecht, maar in grote hoeveelheden kan het ontstekingen bevorderen, zeker als het niet in balans is met omega 3.
Probeer daarom vaker te kiezen voor voedingsmiddelen die ontstekingsremmend werken. Denk aan vette vis, noten, groene groenten, olijfolie en producten met veel magnesium.
Soja bevat bijvoorbeeld het stofje Lunasine, dat helpt bij het verlagen van ontstekingswaarden.
Wanneer is je CRP-waarde te hoog?
Een verhoogde CRP-waarde kan verschillende oorzaken hebben. Denk aan een simpele verkoudheid, maar ook aan serieuzere aandoeningen zoals reuma, een bacteriële infectie of zelfs kanker.
Sommige mensen merken nauwelijks iets, terwijl hun lichaam wel constant een laaggradige ontsteking met zich meedraagt. Typische klachten kunnen bestaan uit vermoeidheid, nachtzweten, verminderde eetlust of vage huidreacties.
Omdat die symptomen vaak niet direct in verband worden gebracht met een ontsteking, wordt de oorzaak soms pas laat ontdekt. Bij een CRP-waarde boven de 100 milligram per liter is er meestal sprake van een heftige ontsteking.
Dit zie je vaak bij blindedarmontstekingen, longontstekingen of na een operatie. Chronische aandoeningen zoals tuberculose, auto-immuunziekten en virale infecties geven meestal een minder sterke stijging.
Wat gebeurt er in je lichaam bij een ontsteking?
Zodra het lichaam een ontsteking detecteert, maakt de lever snel grote hoeveelheden C-reactief proteïne aan. Dit eiwit komt vervolgens in je bloedbaan terecht en blijft daar zolang de ontsteking actief is.
Het bijzondere aan deze reactie is dat je met een eenvoudige bloedtest kunt meten hoe hevig het proces is. De waarde stijgt bij de start van de ontsteking, maar daalt weer zodra je lichaam begint te herstellen of wanneer een behandeling effect begint te hebben.
Daarom wordt de test vaak herhaald na een aantal dagen om te kijken of de therapie werkt.
Waarom wordt de test eigenlijk gedaan?
Een CRP-test heeft meerdere toepassingen. Het helpt artsen bij het opsporen van ontstekingen, maar ook bij het volgen van ziekteverloop.
Bij mensen met chronische aandoeningen of na een chirurgische ingreep kan het verschil in CRP-waarden duidelijk maken of de toestand verbetert of juist verslechtert.
Daarnaast helpt het artsen bij het nemen van beslissingen over behandelingen. Wanneer de waarde niet daalt, kan dat een signaal zijn dat er meer onderzoek nodig is. Het is dus een betrouwbare manier om het verloop van een ziekte in beeld te brengen.
Let op de balans in vetzuren
Essentiële vetzuren, zoals omega 6, zijn nodig voor een gezond lichaam. Je haalt ze uit voeding, want je lichaam maakt ze niet zelf aan. Het probleem is dat in het moderne westerse eetpatroon vaak te veel van deze vetzuren zitten.
Vooral linolzuur komt in grote hoeveelheden voor in bewerkte snacks, fastfood en plantaardige oliën zoals zonnebloemolie of sojaolie.
Als je te veel omega 6 binnenkrijgt, verstoort dat de verhouding met omega 3, wat het risico op ontstekingen verhoogt. Het is daarom aan te raden om vaker te kiezen voor oliën zoals olijfolie of kokosolie.
Vermijd gefrituurd eten en producten die rijk zijn aan bewerkte plantaardige oliën. Voedingsmiddelen zoals noten, zaden en vette vis bevatten ook omega 6, maar in een veel natuurlijkere vorm. Deze kun je gerust blijven eten, zolang je de hoeveelheid in de gaten houdt.